Doping elektroniczny w szachach - dlaczego jest aż tak niebezpieczny?

W tym tygodniu media społecznościowe środowiska szachowego w Polsce zelektryzowała informacja o przyłapaniu na gorącym uczynku zawodniczki stosującej tzw. doping elektroniczny - wspomagającej się w trakcie Festiwalu Szachowego w Ustroniu silnikiem szachowym.

Sytuacja jest jeszcze bardziej bulwersująca, ponieważ dotyczy ona bardzo młodej zawodniczki, medalistki juniorskich mistrzostw Europy i mistrzostw Polski. 

Sprawa wzbudza wiele emocji, a na Facebooku aż huczy od komentarzy, że ten proceder mógł trwać przynajmniej od roku. 

W tego typu sytuacjach istnieje wiele osób (pośrednio lub bezpośrednio) poszkodowanych, którym działania oszusta zaprzepaściły szansę na odniesienie sukcesu i dalszy rozwój. A w przypadku,  gdy mamy do czynienia z młodymi zawodnikami, często zdarza się, że po dotkliwej porażce zawodnik poddaje się, traci motywację i rezygnuje z dalszego uprawiania dyscypliny. Zazwyczaj jest to naturalna selekcja w drodze do zawodowego sportu, ale gdy okazuje się, że przeciwnik wygrał w nieuczciwej walce, będzie to powodem olbrzymiej frustracji, która może zostać wyładowana nie tylko, na oszuście ale również na całym środowisku.

W takich sytuacjach osoby, pokrzywdzone muszą otrzymać jasny sygnał, od najwyższych władz, że występek został potraktowany poważnie, dlatego potrzebna jest możliwie najszybsza i najobszerniejsza  informacja o tym jaka była reakcja, jakie dalsze kroki będą podjęte w celu wyjaśnienia sytuacji oraz kiedy możemy się spodziewać bardziej szczegółowych wiadomości. Warto również zamieścić informację o tym jaka kara grozi osobie podejrzanej o oszustwo w przypadku potwierdzenia zarzutów.

Takie oświadczenie pomoże ostudzić emocje, dając poczucie osobom pokrzywdzonym, że sprawa nie zostanie zamieciona pod dywan. Oczywiście, w każdym przypadku ilość informacji jakie mogą być podane do publicznej wiadomości będzie zależała od sytuacji.

Poniżej zamieszczamy komunikaty organizatorów turnieju i Polskiego Związku Szachowego w tej sprawie, oba zamieszczone w dniu 18.08.2020.

“W dniu 16.08.2020 podczas IV rundy Międzynarodowego Festiwalu Szachy w Ustroniu Łączą Pokolenia, decyzją sędziego głównego IA Michała Wejsiga z dalszej gry wykluczona została jedna z zawodniczek z grupy A. Wynik jej partii w tej rundzie został zweryfikowany z remisu na przegraną.

W związku ze złamaniem przez zawodniczkę przepisów gry, w dniu 17.08.2020r. dokumentacja tego zdarzenia została przesłana do dalszego rozpatrzenia w odpowiednich organach Polskiego Związku Szachowego.” - organizator turnieju “Szachy w Ustroniu Łączą Pokolenia”

“Informujemy, że Polski Związek Szachowy otrzymał komplet dokumentów dotyczących podejrzenia korzystania z pomocy zewnętrznej lub dopingu elektronicznego podczas turnieju „Szachy w Ustroniu Łączą Pokolenia” i przekazał je Komisji Wyróżnień i Dyscypliny.” - Polski Związek Szachowy.

Wygląda na to, że reakcja była całkiem szybka. Czekamy na dalszy rozwój wydarzeń oraz działania zapobiegawcze, jakie zostaną podjęte.

Oba komunikaty zbiegły się w czasie z publikacją na oficjalnej stronie Międzynarodowej Federacji Szachowej - FIDE, która została wydana dzień później, dotyczącym oszustw w świecie szachów. Możemy w nim przeczytać, że doping elektroniczny jest coraz większym problemem w szachowym świecie. W dalszej części komunikatu Prezes FIDE napisał:

“Wiele jest pytań, a niektóre z nich dotyczą moralnych i prawnych aspektów tematu. Posiadanie uczciwego i przejrzystego systemu będzie wymagało zaufanej struktury. Najgorszą rzecz jaką możemy zrobić, to zbanować niewinnego gracza.”

“... reputacja szachów i naszej światowej rodziny szachowej może ponieść ogromne szkody, jeśli tsunami skandali i procedur sądowych zaczną przyćmiewać ekscytujące środowisko międzynarodowych zawodów szachowych.  

Musimy być surowi, ale odpowiedzialni. Przed zatwierdzeniem ogólnej polityki chcielibyśmy poznać Twoje opinie.”¹

Poniżej znajduje się lista pytań na temat, których każdy może przekazać swoją opinię wysyłając maila do FIDE:

“1. Nasze metody wykrywania, mimo że są bardzo zaawansowane i ciągle ulepszane, nie zapewniają 100% potwierdzenia. W wielu przypadkach oszacowane prawdopodobieństwo jest wyższe niż w przypadku testów DNA. Czy uważacie, że algorytm statystyczny (lub ich kombinacja) dający blisko 100% prawdopodobieństwo oszustwa może stanowić wystarczającą podstawę do zbanowania gracza? Jeśli tak – jakie progi prawdopodobieństwa uważacie za wystarczające

2. Czy FIDE powinno nakładać sankcje w grze na żywo za domniemane naruszenia zasad w grze online (i vice versa)?

3. Czy powinniśmy nakładać sankcje za domniemane naruszenia zasad na własnych wydarzeniach platform? i innych nieoficjalnych wydarzeniach online, na oficjalne wydarzenia online FIDE (i vice versa)?

4. Czy powinniśmy opublikować nazwiska domniemanych sprawców po pierwszym skazaniu?

5. Czy winni powinni zostać ukarani z mocą wsteczną, a ich nagrody pieniężne, ranking i tytuły powinny zostać cofnięte na pewien okres poprzedzający wydanie werdyktu? Jeśli tak, to jak daleko wstecz powinny sięgać te działania?

6. Jaki byłby rozsądny okres zakazu gry dla osób, które dopuściły się naruszenia po raz pierwszy, a ile dla recydywistów? Jak rygorystyczne powinny być kary w turniejach młodzieżowych?” ¹

Zdecydowanie są to kluczowe pytania w tej kwestii jednak powinny być one wysłane jako poufna wiadomość wewnątrz zespołu eksperckiego zajmującego się dopingiem i oszustwami w tej organizacji. 

Wysyłanie takich pytań do publicznej wiadomości jest zadziwiające i mocno rozczarowujące.  Nie takiej reakcji oczekiwałbym po związku sportowym z wieloletnią historią. 

Ustalanie zasad i kar nie powinno odbywać się na podstawie powszechnej ankiety. 

Biorąc pod uwagę, że maile będą wysyłane z całego świata, można się spodziewać kilkaset tysięcy odpowiedzi. Jakie są szanse, że wszystkie wiadomości zostaną przeczytane i przeanalizowane?

Dodatkowo, jeśli reguły będą ustalane biorąc pod uwagę przesłane w ten sposób opinie oznacza to, że głos oszustów również będzie brany pod uwagę.

Doping i korupcja to dwie największe plagi współczesnego sportu, które niestety są z nim związane od zarania dziejów. Walka z nimi przypomina walkę z wiatrakami, ponieważ oszuści są zawsze krok do przodu. Jednak trzeba ją podejmować, bo jeśli uczciwa rywalizacja nie będzie możliwa, to od tej dyscypliny będą odchodzić zawodnicy, a razem z nimi  sponsorzy.

Autor: Rafał Włodarczyk

Przypisy i źródła

¹Tłumaczenie komunikatu FIDE na język polski: Jak karać oszustów szachowych? - Autor Piotr Nguyen: https://infoszach.pl/2020/08/20/jak-karac-oszustow-szachowych/

Pełna treść oświadczenia Prezydenta FIDE: https://fide.com/news/703

Komunikat organizatora turnieju “Szachy w Ustroniu Łączą Pokolenia”: https://www.chessustron.pl/aktualnosci/komunikat-organizatora

Komunikat Polskiego Związku Szachowego: http://pzszach.pl/2020/08/18/informacja-o-podejrzeniu-dopingu-ustroniu/