Szachy, reżyseria Kubrick

Stanley Kubrick jeden z najwybitniejszych twórców w historii kina, nauczył się grać w szachy od swojego ojca w wieku 12 lat.

W 1945 roku został członkiem Marshall Chess Club w Nowym Jorku, tego samego klubu, w którym swoje szachowe umiejętności rozwijał legendarny Bobby Fischer. To właśnie tam młody Stanley poznał krytyka filmowego Altona Cooka który zaraził go pasją do filmów. Niedaleko klubu szachowego znajduje się park Washington Square, gdzie Kubrick przesiadywał całymi dniami grając w szachy na pieniądze przeciwko przypadkowym osobom, które podejmowały wyzwanie. W ten sposób przyszły gigant światowego kina zarabiał na życie, gdy porzucił pracę jako fotograf w magazynie “Look”, by móc całkowicie poświęcić się kręceniu filmów. Było to jego źródło dochodu i powracał do tego zajęcia za każdym razem, gdy tylko potrzebował gotówki, ponieważ na początku jego kariera filmowca nie była usłana różami. Mimo to, ten młody mężczyzna ciągle wierzył w swój talent, a ogrywanie w szachy przechodniów pozwalało mu na zarobek rzędu 20 dolarów tygodniowo i było na tyle niezobowiązujące, że mógł kontynuować karierę filmową.

Królewska gra była jedną z życiowych pasji Kubricka i nie porzucił jej nawet, gdy był już uznanym reżyserem, często grał w szachy podczas pracy na planie.

Wątki szachowe można zobaczyć w wielu jego filmach, m.in. w “Zabójstwie” z 1956 roku jedna ze scen dzieje się w klubie szachowym, a motyw napadu na tor wyścigowy został rozegrany jak partia szachowa, w której ciężko jest przewidzieć następny ruch przeciwnika.

W filmie “Lolita” z 1962 roku profesor Humbert podczas gry w szachy z matką tytułowej bohaterki oznajmia, że zabiera jej królową, mając na myśli nie tylko hetmana ale również jej córkę. 

W jednym z najsłynniejszych dzieł światowej kinematografii jakim jest “Odyseja kosmiczna” z 1968 roku, podczas podróży na Jupiter super-komputer HAL 9000 pokonuje w szachy astronautę Franka Poola, w tej scenie Kubrick użył zapisu z historycznej partii szachowej pomiędzy Roeschem a Schlagem, która miała miejsce w 1910 roku w Hamburgu. 

Dodatkowo jeden z bohaterów filmu dostał nazwisko Smysłow, było to nawiązanie do słynnego radzieckiego arcymistrza i mistrza świata w szachach z 1957 roku.

Jak widać królewska gra była dla Stanley'a Kubricka inspiracją i sposobem na relaks podczas kręcenia filmów. W codziennej pracy wykorzystywał on wnioski, które wyciągał z szachowych pojedynków, w wywiadzie dla magazynu “Playboy” w 1968 roku powiedział: 

“Wśród wielu rzeczy, których uczą szachy jest kontrolowanie emocji, które czujesz, gdy widzisz coś, co na pierwszy rzut oka wygląda dobrze. Uczą Cię, by to przemyśleć zanim się skusisz i myślenia tak samo obiektywnie, kiedy masz kłopoty. Kiedy kręcisz film, większość decyzji musisz podejmować w biegu … Jeśli chodzi o filmy, szachy są bardziej przydatne w zapobieganiu popełnianiu błędów niż podsuwaniu pomysłów. Pomysły przychodzą spontanicznie, a dyscyplina wymagana do ich oceny i wykorzystania wydaje się być prawdziwym wysiłkiem”.

Autor: Rafał Włodarczyk

Źródło:

https://nofilmschool.com/2017/06/stanley-kubrick-how-chess-can-make-you-better-director