Czy szachy to sport czy tylko zabawa?

Chcąc odpowiedzieć na to pytanie powinniśmy zacząć od początku czyli co sprawia, że dana zabawa jest uznawana za sport, a kiedy jest to tylko gra?

Tutaj z pomocą przychodzi nam encyklopedia Britannica, która przy użyciu schematu odwróconego drzewa pozwala sprawdzić, czy dana zabawa jest sportem.

Schemat wygląda jak poniżej:

Patrząc na powyższy schemat możemy stwierdzić, że: 

• szachy to zabawa z określonymi regułami, czyli można nazwać je grą
• w szachy gra się z przeciwnikiem więc jest to rywalizacja
• jest to rywalizacja intelektualna, czyli jednak nie sport

Niestety sprawa wydaje się przegrana i powinniśmy uznać szachy za grę towarzyską. 

Ale czy na pewno?

Spójrzmy na inne przykłady:

Czy wspinaczka górska to tylko zabawa, jeśli nie ma określonych reguł oraz przeciwników?

Otóż reguły nie muszą być skomplikowane, wystarczy określenie celu jakim jest zdobycie szczytu. Natomiast za przeciwnika można uznać górę, na którą wchodzi zawodnik. Co do aktywności fizycznej w tym przypadku nikt nie ma wątpliwości.

Weźmy jeszcze wyścigi Formuły 1. Mamy tutaj precyzyjne określone zasady i rywalizację. Jednak czy jest to rywalizacja intelektualna czy fizyczna trudno jednoznacznie ocenić. W tym sporcie inteligencja odgrywa kluczową rolę przy konstrukcji pojazdów, a kierowcy muszą podejmować natychmiastowe decyzje kiedy przyspieszać, hamować i jaki tor jazdy wybrać, by wyprzedzić przeciwnika. Natomiast aktywność fizyczna ogranicza się głównie do obsługi kierownicy, pedałów i zmiany biegów, więc trudno to nazwać wysiłkiem, który wpłynie poprawę tężyzny fizycznej zawodnika. Mimo to, nikt nie wątpi w istnienie sportów motorowych. Jak widać wszystko zależy od właściwej interpretacji i schemat ten każdemu daje inną odpowiedź.

Może więc pytanie powinno brzmieć dlaczego szachy to sport lub nawet po co mają być nazywane sportem?

Przecież dla samych szachistów nie ma znaczenia w jakie ramy próbuje wsadzić się królewską grę. Dla nich liczy się tylko rywalizacja i przyjemność z gry.

W tym miejscu nasuwa się klasyczne powiedzenie: “jeśli nie wiadomo o co chodzi to chodzi o pieniądze”.

Nie inaczej jest w przypadku szachów. Ponieważ w większości krajów można otrzymać dotacje Państwowe lub z organizacji pozarządowych na rozwój i propagowanie sportu, a szkoły za reprezentowanie ich na zawodach sportowych nagradzają uczniów lepszymi ocenami. Pamiętam jak w podstawówce mój kolega z klasy domagał się szóstki z wychowania fizycznego na koniec roku, argumentując to grą na międzyszkolnych turniejach szachowych, co cała klasa łącznie z nauczycielem skomentowała gromkim śmiechem.

By uniknąć wątpliwości w takich przypadkach dana dyscyplina musi podlegać pod definicję sportu.

I tutaj zaskoczenie, taka definicja została przegłosowana przez polski Sejm w Ustawie

z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie.

Brzmi ona następująco:

“Art. 2. 1. Sportem są wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. 

1a. Za sport uważa się również współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego.”

Wygląda na to, że z prawnego punktu widzenia, przynajmniej w Polsce, nikt nie powinien mieć wątpliwości, że szachy to sport. Warto więc powoływać się na artykuł 2.1 ustęp 1a ustawy o sporcie, przy ubieganiu się o dofinansowanie lub szóstkę z wf-u.

Prawo prawem, ale pozostają jeszcze koledzy na podwórku, którzy wiedzą lepiej lub wujek mądrala, który powie, że nie uznaje sejmu. 

W takich przypadkach pozostaje nam już tylko zapytać dlaczego o pierwszym zwycięstwie Jana-Krzysztofa Dudy nad mistrzem świata w szachach Magnusem Cralsenem pisały wszystkie największe redakcje sportowe w Polsce? I zakończyć dyskusję słowami: szach-mat.

Autor: Rafał Włodarczyk

Źródła:

Encyklopedia Britannica https://www.britannica.com/sports/sports

Dz. U. 2019 poz. 1468 OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 5 lipca 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o sporcie http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20190001468/T/D20191468L.pdf