Recenzja książki "Gambit Królowej" o szachistce, która wywraca do góry nogami męski świat szachów

“Gambit królowej” to powieść Waltera Tevisa o amerykańskiej szachistce Beth Harmon, która nauczyła się gry w szachy od woźnego Pana Shaibela w sierocińcu, do którego trafia po śmierci matki. Beth potrafiła opuszczać obiady i wymykać się podczas nabożeństw, by choć na chwilę oddać się królewskiej grze:

“... przestawiali piony i figury. Beth czuła narastające napięcie i podobało jej się to. Pan Shaibel w milczeniu studiował szachownicę. W końcu wyciągnął rękę i ze złością przewrócił swojego króla. Żadne z nich nie powiedziało ani słowa. To była jej pierwsza wygrana, Napięcie ustąpiło miejsca najcudowniejszemu uczuciu, jakiego Beth kiedykolwiek doświadczyła.”*

Od tej pory gra w szachy staje się jej obsesją, pozwalającą przezwyciężyć niepokój i strach, które towarzyszyły jej od pierwszego dnia pobytu w domu dziecka. 

Szybko okazuje się, że dziewczynka ma ogromny talent, a gdy po adopcji dostaje szansę gry na zawodowym turnieju z impetem wywraca do góry nogami męski świat szachów, doprowadzając do furii innych szachistów.

Królewska gra jest dla niej drogą do lepszego życia, dzięki niej nawiązuje przyjaźnie i zdobywa uznanie.

Beth już jako nastolatka jest ciekawa świata, odważna i otwarta na nowe doznania, co w połączeniu ze skłonnością do uzależnień sprawia, że walcząc o najwyższe trofea musi stawić czoła nie tylko swoim przeciwnikom, ale również powracającym demonom przeszłości.

Książka “Gambit królowej” to świetnie napisana powieść psychologiczna. Już od pierwszego zdania porywa nas w wir swojej fabuły i nie pozwala się uwolnić do samego końca. Jest w niej wiele zaskakujących zwrotów akcji, a główna bohaterka skrada naszą sympatię od samego początku przez co czytanie sprawia wiele przyjemności.

Autor bardzo dużo pracy przyłożył do warstwy merytorycznej, zapraszając do współpracy przy pisaniu powieści samego Bruca Pandolfiniego, szachowego mistrza krajowego USA, dzięki temu opisy partii szachowych są tak skonstruowane, że wiele z nich można fizycznie odtworzyć na szachownicy, a czytając je czujemy napięcie, jakbyśmy sami brali udział w turnieju. 

Przy polskim tłumaczeniu Hannę Pustałę-Lewicką wspierali dwaj arcymistrzowie Jacek Gdański oraz Bartłomiej Heberla. 

Pomimo bardzo precyzyjnych opisów uniknięto stosowania typowej notacji szachowej co sprawia, że książka jest zrozumiała także dla osób nie mających zielonego pojęcia o królewskiej grze.

Szachowa rywalizacja jest tak naprawdę tylko tłem do pokazania niesamowitej historii o tym jak dzięki pasji, determinacji i odwadze można pokonać nawet największe przeciwności losu. 

Dodatkową rekomendacją dla tej książki zapewne będzie fakt, że prawa do jej ekranizacji wykupiła platforma “Netflix”. W mini serialu wyprodukowanym przez Amerykanów, który ukaże się 23 października tego roku, w rolę rosyjskiego arcymistrza i mistrza świata w szachach Wasilija Borgowa wcielił się jeden z najlepszych polskich aktorów Marcin Dorociński.

Zwiastun serialu można zobaczyć poniżej, a moją recenzję tutaj.

Autor: Rafał Włodarczyk

*Fragment książki: “Gambit królowej”, autor: Walter Tevis